top of page

16. Dubbel

Woensdag. Mijn eerste psychodrama.

Of nou ja, de eerste keer dat ik een psychodrama van een groepsgenoot mocht bijwonen.

Na een paar minuten in het smalle halletje te hebben staan wachten, kwamen Anouk en Jeanette aangelopen met de sleutel van de ruimte. Jeanette zette de lichten aan en Anouk begon met het tellen van stoelen om ze in een kring te zetten.

Wij hielpen mee.

"Goedemorgen allemaal", zei Jeanette toen we allemaal in de kring hadden plaatsgenomen.

"Volgens het schema is het vandaag de beurt aan Kay om centraal te staan met een drama".

Kay knikte. "Voordat we met jou van start gaan Kay, hebben de anderen nog iets wat ze zouden willen inbrengen? Hoe zitten jullie er bij?", vroeg Anouk.

"Moe.", klonk het van verscheidene kanten en een paar groepsgenoten gaapten zodat hun antwoord werd bekrachtigd. Ik deed onwillekeurig mee.

"Willen jullie nog wat kwijt over gisteren? Alleen Kay en Roos zijn bij PT aangekomen. Waar waren de anderen?"

Ik voelde dat ik langzaam rood werd. De anderen ontweken elkaars blikken, al meende ik dat ik her en der een verborgen glimlach spotte. "Goed, het lijkt me goed om het hier op een ander moment nog over te hebben", onderbrak Jeanette tot mijn opluchting de stilte, "Het is nu tijd voor het drama van Kay. Kay? Ben jij er klaar voor?"

Kay knikte al gapend. "Tuurlijk."

Ik was blij dat we het nu niet meer over gisteren zouden hebben. Ik voelde dat ik met de dag weer steeds somberder werd en klampte me vast aan het idee dat therapie - en dan vooral de 'psycho-praat-therapie' (al dan niet ik groepsvorm) dat ik gewend was van mijn vorige therapie - mij minder somber zou moeten maken. Nog steeds stom dat ik half instortte toen de PT van gisteren niet doorging, maar als ik dit allemaal zou opbiechten, zou ik overkomen als een "therapie-lover" en sowieso geen goede indruk maken bij deze groep, dacht ik bij mezelf.

"Zo. Kay. Heb je al enig idee waar jouw drama vandaag over moet gaan?", vroeg Jeanette hem.

"Nee, ik heb er wel over nagedacht, maar kon niet echt iets bedenken", zei hij.

"Hebben de anderen een idee? Misschien iets waar het in andere therapieën bij Kay over is gegaan? Of iets wat momenteel op de leefgroep speelt?", vroeg Anouk.

Het bleef even stil.

"Nou ja, laatst flipte je een beetje op de leefgroep, toch Kay?", zei Katja.

Kay grinnikte net als wij om de genuanceerde verwoording van Katja.

"Klopt dat Kay?", vroeg Jeanette serieus. Hij knikte.

"Kun je er iets over vertellen?"

"Nou, ik was behoorlijk boos omdat er mensen achter de PC zaten. Het is zomerprogramma, dus dan mag het pas vanaf één uur 's middags. Ik sprak ze daarop aan, maar niemand reageerde, dus toen flipte ik inderdaad."

"Ja, maar je kan toch nooit zó boos worden, alleen omdat mensen niet naar je luisteren als je ze aanspreekt?", vroeg Lindsay ongelovig.

"Nee...", antwoordde Kay. "Misschien had het er ook wel mee te maken dat het toen de sterfdag was van mijn stiefvader en dat er achter de computer filmpjes bekeken werden die grappig bedoeld waren, maar voor mij niet grappig waren."

"Kun je dat meer uitleggen Kay?", vroeg Anouk.

Hij schudde zijn hoofd.

"Lukt het wel om te benoemen wat je zo raakte of boos maakte?", vroeg Jeanette.

Kay twijfelde even.

"Het deed me denken aan verkrachting.", zei hij uiteindelijk.

"Dat is niet mis...", constateerde Jeanette meelevend.

"Nee. Ik probeerde wel te zeggen dat ik het niet grappig vond en of ze het weg wilden doen, maar ze luisterden niet. Ik werd steeds bozer, want ze mochten dus überhaupt nog niet achter de PC zitten volgens de regels van de WVC."

"Ik was er bij", zei Fabian, "maar ik had niet begrepen dat je om deze reden wilde dat ze stopten. Ik zag alleen dat je kwaad de leefgroep inliep en hoorde vervolgens na de lunch dat je met anijshagel had gesmeten."

"Kay, is het een idee om deze situatie neer te zetten zodat je er meer zicht op krijgt?", stelde Jeanette voor.

"Nou ja, het zit me niet heel erg meer dwars ofzo. Ik weet niet of dit iets is voor bij drama."

"Wil je liever iets anders bespreken?", vroeg Anouk.

"Ja, nou ja, inderdaad. Maar ik weet dus niet wat.", zei Kay en leek zich steeds meer te frustreren.

Anouk en Jeanette keken elkaar even kort aan.

"Wat stond er in je behandelplan als doel bij psychodrama, weet je dat uit je hoofd?", vroeg Anouk.

Kay fronste. "Eh, volgens mij iets met... Nee, ik weet het niet meer. Te veel aan m'n hoofd nu."

"Als ik het me goed herinner Kay, had het te maken met meer zicht krijgen op je emoties en het reguleren ervan. Kan dat kloppen?", vroeg Anouk.

"Ja volgens mij ook. Zoiets had je voorgelezen met je evaluatie in de grote groep.", zei Lindsay.

"Klinkt alsof de situatie waarover je net vertelde daar veel mee te maken heeft. Ben je het daarmee eens?", vroeg Jeanette.

Kay knikte, maar keek verslagen.

"Ja, opzich wel.", zei hij uiteindelijk.

"Goed. Laten we dan maar aan de slag gaan.", zei Jeanette en zij en Kay liepen naar een tafel aan de overkant van de ruimte waarop Kay ging zitten en Jeanette naast ging staan.

Wij draaiden onze stoelen om en schoven wat naar voren, zodat we nu een rij vormden en goed zicht hadden op Kay en Jeanette. Anouk zat tussen ons in.

"Het vond plaats in de Meepo bij de PC's neem ik aan.", zei Jeanette.

Kay knikte.

"Dan wil je vragen om die situatie neer te zetten. Wat heb je daarvoor nodig?"

Kay leek nog steeds te twijfelen, maar liep nu resoluut af op een paar stapels met stoelen aan de linkerkant van de zaal, achter het gordijn. Hij zette twee stoelen neer en twee stoelen daartegenover met de rugleuning naar voren gericht.

"Dit zijn de PC's", zei hij.

"Oké, goed. Nog meer nodig om de Meepo uit te beelden, of is dit voor jou voldoende?"

Kay kreeg een grijns op z'n gezicht en liep vervolgens af op een stel grote langwerpige rode kussens en legde die zowat voor onze voeten neer.

"De banken in de Meepo."

De kussens lagen inderdaad in dezelfde formatie als de de banken in de Meepo staan en Kay zette nog een kruk ertussenin. "Bijzettafel.", zei hij erbij.

"Was dat het?", vroeg Jeanette.

Kay keek even naar wat hij had neergezet en pakte een nep-roos van ergens achter het gordijn en legde dat neer op de bijzettafel. "Dit is vast voor de infodag", zei hij grijnzend.

De andere jongeren begonnen te grinniken. Ik miste iets.

"Alleen met de infodag wanneer er familie en vrienden van ons op de afdeling mogen kijken, staan er ineens vazen met bloemen in de KP die er normaal nooit staan", lichtte Katja die naast mij zat mij kort toe.

"Duidelijk Kay.", zei Jeanette zo neutraal mogelijk en ik dacht te zien dat Anouk op haar lippen beet.

"Nog meer? Of is het goed zo?"

"Het is goed zo", zei Kay nog steeds grijnzend.

"Wie waren er allemaal bij? Je hoeft geen namen te noemen hoor.", zei Jeanette er snel achteraan, "Wie van je groepsgenoten wil je inzetten in deze scène?"

Kay keek ons één voor één even nadenkend aan en al snel vroeg hij: "Katja en Fabian, willen jullie de jongeren achter de PC's spelen?"

"Ik wist het.", zei Katja grijnzend terwijl zij en Fabian opstonden.

"Je mag ook iemand uitkiezen als jouw dubbel.", zei Jeanette.

"Dat is Anouk toch al?", vroeg Kay.

"Ja, nee, niet helemaal. Anouk is jouw dubbel terwijl je dit drama uitvoert. Je mag ook iemand uitkiezen die de situatie als het ware zal ondergaan alsof hij of zij jou is in deze situatie en jij er zelf vanaf een afstand naar kunt kijken. Snap je wat ik bedoel?", vroeg Carry twijfelachtig.

"Ik denk het wel.", antwoordde Kay.

"Mooi. Wie is jouw dubbel tijdens deze situatie?"

Hij keek de rij weer even af.

"Roos?"

Ik schrok. Kay keek mij recht aan.

"Het is Roos d'r eerste drama.", hielp Katja hem herinneren.

"Oh ja", zei Kay.

Het bleef even stil, tot Anouk die nog naast mij zat zei: "Het is aan jou Roos. Wil je liever toekijken hoe alles werkt omdat het jouw eerste keer is? Of wil je gelijk in de praktijk ervaren hoe het werkt door je in te zetten als de dubbel van Kay in zijn drama? Jeanette zal je af en toe tips geven, dat doet ze ook bij de anderen."

Ik dacht snel na want nu hield ik niet alleen Kay op bij zijn drama, maar ook de rest van de groep.

Als ik zou doen waar ik het meeste naar neigde, namelijk lekker veilig aan de kant blijven zitten, zouden ze me misschien zwak vinden of egoïstisch. Als ik mee zou doen, was er een grote kans dat ik het helemaal fout zou gaan doen aangezien dit pas mijn eerste 'echte' drama was dat ik bijwoonde.

"Ik doe het wel." Mijn groepsgenoten en zelfs de therapeuten keken verwonderd. Of beeldde ik me dat door mijn eigen verwondering in?

"Stoer van je Roos", zei Anouk zachtjes toen ik langs haar liep.

"Je mag naast Kay komen staan", zei Jeanette voor de hele groep.

Onzeker, maar vastbesloten liep ik naar Kay toe.

"Kay gaat zo een hand op je schouder leggen en vertellen wie jij bent", bereidde Jeanette mij voor.

"Toe maar", zei ze tegen Kay.

"Jij bent Kay, een ongelofelijk creatieve en knappe jongen van 19 jaar en hebt last van de groepsgenoten achter de PC's", zei Kay mij.

"En je weet niet goed hoe je dat aan hen moet overbrengen, toch?", vulde Jeanette aan.

"Ja, inderdaad."

"Weet jij voor nu voldoende, Roos?"

Ik knikte, maar had geen idee of ik genoeg wist voor wat ik moest gaan doen.

"Goed.", zei Jeanette. "Zullen we beginnen met jouw dubbel deze situatie te laten beleven?", vroeg ze Kay. "Ja dat is goed."

"Oké dubbel van Kay, neem maar plaats achter een PC bij de jongeren."

Ik ging tussen Katja en Fabian in zitten.

Ondertussen kwam Anouk ook staan, legde een hand op de schouder van Kay en zei: "Ik weet nog steeds niet zo goed of ik dit wel als onderwerp voor mijn drama wil en laat het nu maar een beetje over me heen komen."

"Klopt het dat je dat denkt, Kay?", vroeg Jeanette.

Kay knikte. "Zie je het nog wel steeds zitten je drama voort te zetten met dit thema?"

Kay knikte weer.

"Zullen we dan nu kijken naar de situatie?" Jeanette knikte kort naar ons zodat we wisten dat we konden beginnen. Katja en Fabian begonnen gelijk te lachen en te keten zoals ze normaal gesproken ook doen. Al gauw begonnen de schunnige opmerkingen. "Kijk dat dan!", Katja deed alsof ze naar een scherm wees. "Haha! Jezus dat past er nooit in."

"Ach, het gaat om kwaliteit, niet om kwantiteit", zei Fabian met een bekakt stemmetje en vervolgens leken Fabian en Katja echt dubbel te liggen.

"Voor mij wel. Weet jij het zeker? Bruinwerker?", zei ze tegen Fabian.

"Dagcrème zorgt niet alleen voor een soepel huidje", antwoordde Fabian en ze kwamen niet meer bij.

Ik voelde me super ongemakkelijk. Niet alleen vanwege het onderwerp, maar ook vanwege het niet weten wat ik moet doen. Toen ik opkeek zag ik Jeanette mij aankijken en ik liplas iets als "Willen jullie ophouden?"

"Willen jullie ophouden?", herhaalde ik hardop.

Katja en Fabian keken me aan. "Waarom? Jij bent toch ook van de kontseks?", zei Fabian.

En Katja begon weer te giechelen. Ik vergat even dat ik Kay speelde, dus schrok van wat Fabian tegen mij zei.

"Even serieus, willen jullie nokken?", zei ik gemeend, denkend aan mijn eigen ongemakkelijkheid.

"Zei je nou neuken?", zei Katja en er volgde weer een lachstuip. Zelfs Lindsay gniffelde langs de kant soms zachtjes mee.

Ik vond het helemaal niets om deze rol te spelen en wilde het liefste weg. Kay wilde toen ook weg bedacht ik me toen, dus ik stond op, gaf mijn stoel een duw en liep zo goed als ik boos kon spelen naar de andere kant van de ruimte.

Het viel even stil. Katja en Fabian leken niet te verwachten dat ik weg zou lopen en kwamen daardoor spontaan uit hun al-dan-niet-geacteerde lachbui.

"Goed gedaan!", hoorde ik Lindsay vanaf de kant fluisterend naar me roepen.

"Hoe was dat voor jou om vanaf deze afstand te zien?", vroeg Jeanette aan Kay.

"Nou, ik moest wel m'n best doen om niet te lachen om de opmerkingen van Katja en Fabian omdat ik nu niet zo moet denken aan die verkrachting, maar omdat ik Roos daar zo zag zitten zoals ik er zat, herinnerde ik me wel weer hoe naar ik het ook alweer vond. Ik kreeg medelijden met Roos omdat ik weet waarom ze wegliep, maar dat is wel gek, aangezien ik dan medelijden heb met mezelf.", zei Kay.

"Mag je geen medelijden hebben met jezelf?", vroeg Jeanette.

"Jawel, maar zelfmedelijden klinkt zo zielig."

"Je zei net nog iets belangrijks. Weet je wat ik bedoel?"

Kay haalde zijn schouders op.

"Wie kan Kay helpen?", vroeg Jeanette nu aan ons allemaal.

"Je zei: 'omdat ik weet waarom ze wegliep', zei Katja.

"Juist. Denk je dat het anders was gegaan als de jongeren achter de PC ook hadden geweten waarom je het zo vervelend vond?", vroeg Jeanette.

"Misschien.", antwoordde Kay.

"Je hebt nu de gelegenheid om het uit te proberen", bood Jeanette aan.

"Oké.", zei Kay en ik werd uitgenodigd om weer te gaan zitten zodat Kay mijn plek achter de imitatie-PC's in kon nemen.

De situatie speelde zich weer af. Fabian en Katja hadden nog meer schunnige homo-/biseksuele grappen in hun repertoire, waarbij Kay in plaats van mij nu zijn best deed om hen te laten stoppen.

"Willen jullie daarmee ophouden?", vroeg Kay. Net als toen ik dat zei, gingen de twee door met lachen.

"Ik meen het. Ik zit echt slecht in mijn vel vandaag, ik kan het niet zo goed hebben.", zei Kay nu en hij leek zich echt te gaan irriteren.

"Hoezo dan?", vroeg Fabian met opgetrokken wenkbrauw.

"Nou, het is vandaag de sterfdag van mijn stiefvader en de grappen die jullie maken doen mij steeds denken aan toen ik verkracht werd."

"Oh shit. Dat wist ik niet. Dat wist ik echt niet", zei Katja nu.

"Dus jullie stoppen?", vroeg Kay twijfelachtig.

"Ja, ja. Sorry man.", zei Katja.

Anouk liep naar Kay toe. "Ik had niet verwacht dat ze zo makkelijk zouden stoppen", zei Anouk met haar hand op zijn schouder.

"Nee, inderdaad", zei Kay.

"Ik wist het echt niet. Dat je verkracht bent bedoel ik... ik dacht dat je het over 'een' verkrachting had of zoiets. Dat klinkt misschien raar, maar het was me nooit zo duidelijk", zei Katja verontschuldigend.

"Hoe kan dat denk je, Katja?", vroeg Jeanette.

"Nou ja, ik zie wel snel aan Kay wanneer hij het moeilijk heeft, maar dan kijkt het gewoon chagrijnig of sloom voor zich uit. Ja, sorry dat ik het zeg, maar soms vind ik dat echt heel irritant. Dan heb ik zoiets van; Jezus, zeg nou gewoon wat er aan de hand is. Dan kunnen we er tenminste wat mee, weet je?", legde Katja uit.

"Hoe is dat voor je om te horen, Kay?"

"Ja, ik weet niet. Ik vind het op zulke momenten gewoon lastig om te praten. Verder wist ik niet dat het zo irritant is voor anderen...", zei Kay.

Hij leek het moeilijk te vinden het hier over te hebben. Evenals ikzelf, die hierin ongeveer hetzelfde gedrag herkende dat ik bij mijn vader vertoonde wanneer mij iets dwars zat; ik ben chagrijnig, verdrietig, staar wat voor me uit. Ook trok ik me terug op m'n kamer waar ik huilbuien had en zodra er wél een keer door mijn vader aan mij gevraagd werd wat er aan de hand is, zei ik: 'Niks.'

'Best confronterend zo'n drama van iemand anders waarin je je eigen gedag gespiegeld krijgt', dacht ik net toen Anouk vroeg aan iedereen om weer in de kring te gaan zitten voor de nabespreking.

Toen we eenmaal zaten, vroeg Jeanette: "Willen degenen die hebben meegespeeld in Kay's drama eerst uit hun rol stappen?"

Fabian begon en zei: "Ik ben niet meer een lachende jongere achter een denkbeeldige PC, maar de altijd-charmante Fabian."

Katja zei: "Ik ben dat ook niet meer, maar ben gewoon je groepsgenoot Katja."

Iedereen keek vervolgens naar mij, dus zei ik onzeker: "Ik ben eh... niet meer je dubbel, maar Roos."

"Ook ik dubbel jou niet meer, Kay, ik ben Anouk, therapeut van Blauw."

"Hoe zitten de anderen er nu bij?", vroeg Anouk.

"Ja wel oké hoor.", zei Katja.

"Hoe was het voor jou om mee te kijken Lindsay? Jij had als enige van de groep geen rol.", zei Anouk.

"Ja klopt. Nou ja, ik ben ook heel moe, dus het was wel fijn te kunnen blijven zitten, maar ik heb het wel gevolgd en herken wel wat Katja zei. Dat het lastig is bij Kay erachter te komen waar hij mee zit, terwijl ik wel wil helpen. Maar ik herken het ook bij mezelf dat ik er weinig woorden aan geef als ik me slecht voel. Maar ik vind het ook irritant bij anderen, dus ik wil wel proberen meer te praten, maar goed. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Aan de andere kant wil ik die muur laten staan die voor veiligheid zorgt."

"Maar je ook onbereikbaar en eenzaam maakt, of niet?", vroeg Anouk.

Lindsay dacht even na, glimlachte en knikte.

"En jij Roos, hoe voel jij je nu?"

Lindsay had zonet verwoord wat ik bij mezelf dacht. Misschien ben ik toch Blauwer dan ik dacht, dacht ik. Maar aan de andere kant, leek in andere opzichten nog steeds heel weinig op mijn groepsgenoten.

"Ehm. ja... Dubbel.", antwoordde ik.

Volg mij
  • Facebook Clean
  • Twitter Clean
Hoofdstukken overzicht
bottom of page