8. De Afstemming: Introductie groepspsychotherapie, Weekcorvee en Weekend

Vrijdag 14 augustus om 08:00 uur; er zat een nieuw gezicht aan de ontbijttafel.

Een jong gezicht, maar aan haar houding te zien en vooral de pieper en sleutels die zij bij zich droeg, was ze geen jongere.

"Hai, ik zal mezelf even voorstellen, wij kennen elkaar nog niet. Ik ben Valerie, sociotherapeut bij jou op de groep. En jij bent Roos, toch?"

Ik knikte en gaf haar een hand, nog steeds enigszins verbouwereerd over haar jonge uitstraling.

"Leuk je te ontmoeten Roos. Ik heb natuurlijk al wat over je meegekregen van mijn collega's, bijvoorbeeld dat je niet kon slapen vannacht van de nachtdienst." Katja keek verbaasd op.

Ik knikte.

"Echt? Heb er niets van gemerkt hoor", zei Katja nogal chagrijnig kijkend. Ik begon te vermoeden dat ze standaard last had van een ochtendhumeur.

"Jullie sliepen al best snel", zei ik zacht.

"O ja, dat is zo", zei Katja en concentreerde zich weer op haar yoghurt en cruesli.

"Weet je wat je moet doen om de nachtdienst te bereiken als er iets is 's nachts?", vroeg Valerie vriendelijk.

"Ehm. Nee?" Gewoon naar beneden lopen toch?

"Wie kan het Roos uitleggen?"

De ontbijttafel at en zweeg, behalve Kay: "Dan moet je op het toestel in de meepo de code intoetsen dat op het briefje op het toestel zelf staat. De nachtdienst gaat namelijk om een uur of 1 altijd naar de opname, om de andere nachtdienst daar bij te staan."

Ik knikte begrijpend.

"Of je kan gewoon boven in de gang heen en weer springen en rennen, dan komt ze vanzelf wel", voegde Jim erachteraan. Rondom de tafel verschenen kleine lachjes op gezichten.

"Dank je jongens", zei Valerie en ze richtte zich weer naar mij.

"De methode van Jim is uiteraard niet de bedoeling, maar dat had je vast wel begrepen denk ik."

Ik knikte grinnikend. "Niet? Waar zijn die bewegingssensoren dan wel voor?", vroeg Kay quasi verbaasd.

Valerie negeerde hem.

Die ochtend was er weer een PSM. In de volle Meepo werden weer motto's van de verschillende groepen besproken die leidden tot discussies die ik maar half kon volgen. Al die commissies, therapiegroepen, afkortingen...

Na de PSM waren de jongeren van therapiegroep blauw nog op de afdeling merkte ik toen Kay naast me kwam zitten aan de picknicktafel buiten voor de leefgroep.

"Hee. Alles goed?"

Ik knikte. "Met jou ook?"

"Jaaa, met mij altijd!", glimlachte hij.

Ik keek hem schuin aan. Wat deden we dan in een 'psychiatrisch ziekenhuis' zoals zo mooi stond op het bord bij de ingang? Ik zou er snel achter komen dat het gewoon een standaard uitspraak van Kay was die hij soms sarcastisch bedoelde, maar soms ook niet.

"Gaat het echt wel? Je was gisteren ook al zo stil", vroeg Kay nu serieus.

O jee, ik moest echt weer wat blijer gaan doen.

"Jawel. Het is alleen wel lastig om steeds hier te zitten als iedereen weg is. Niet dat ik niet alleen wil zijn, dat maakt me niet uit, maar ik vind het lastig dat ik niet echt therapie heb zeg maar. Ik merk dat ik het mis om mijn verhaal kwijt te kunnen. Ik heb natuurlijk wel steeds zo'n afstemmingsding bij de verschillende therapieën, maar dan gaat het vooral over vroeger en niet over hoe het nu gaat zeg maar."

Kay fronste en zei uiteindelijk: maar je mag je verhaal best kwijt hoor. Ik vind het nooit erg om te luisteren en te proberen iemand te helpen.

Ik glimlachte. "Dat vind ik erg aardig van je, maar het is toch anders dan in therapie. Ik ben een beetje gewend geraakt om elke week een keer mijn ei kwijt te kunnen in een gesprekje met een therapeut, maar nu kan dat nog niet. Dat snap ik ook wel, want ik moet nog wennen, 'aanhaken' heet dat hier geloof ik, maar toch is het soms wel moeilijk", probeerde ik uit te leggen. Ik voelde me met de minuut stommer. Nu deed ik mezelf doen voorkomen als een soort therapie-junkie. Het was niet dat ik therapie nou zo ontzettend fijn vond, maar toch voelde ik dat ik iets mistte die week. Waarschijnlijk gewoon iemand om mee te praten bij wie ik me al vertrouwd voelde. Hier was iedereen nog nieuw (en eng).

Kay knikte. "Ik denk dat ik het snap. Wel grappig, want de meesten 'nieuwen' vinden het hier juist spannend en eng om gelijk hun verhaal te delen, maar het kan en mag natuurlijk wel! Als je wilt kan ik je straks bij de weekafronding op de agenda zetten?"

"Nee, nee, dat hoeft ook weer niet hoor!", zei ik geschrokken.

"Dank je wel, het is gewoon even wennen en volhouden", zei ik snel.

Dat ik überhaupt liever niet in een groep praatte, laat staan te vertellen wat me dwars zat, hield ik nog maar voor me.

In de koffiepauze herinnerde Merijn me aan onze afspraak voor de introductie van groepstherapie om 11:20 uur.

Stipt dat tijdstip kwam hij me ophalen uit de wachtkamer.

Ik werd erg ongemakkelijk van Merijn. Zijn lange gestalte en vooral doordringende blik, maakte dat ik hem een beetje eng vond. Hij had iets onvoorspelbaars, als een kater die heel lang statig op een stoel je zit aan te staren, om vervolgens wanneer je het niet verwacht ineens vliegensvlug uit te halen.

Ik bleef mezelf herinneren dat hij een therapeut was, mij moest helpen en dus niet zou 'uithalen'.

Na het gesprek voelde ik me verward en kon ik me al niet meer helemaal herinneren waar het gesprek nou precies over ging. Behalve dat hij zo nu en dan scherpe opmerkingen maakte die mij telkens even van mijn stuk af brachten. Uithalen deed hij dus niet, maar 'prikken' daarentegen!

Om toch een beeld te geven van het gesprek; dit is het verslag dat hij schreef na afloop van het gesprek. Het zou besproken worden tijdens de afstemmingsvergadering van de staf over mij die woensdag aanstaande:

"Naam Patiënt: Roos

Afstemmingsverslag door: Merijn van Duurstede

Betreffende therapie: Groepspsychotherapie

Datum: 11 augustus 2009

OBSERVATIES:

Roos begroet mij beleefd bij ophalen uit de wachtkamer. Gevraagd hoe zij de afdeling beleeft, zegt ze dat ze zich afwachtend opstelt. Ze vond het eng om hier niemand te kennen en was bang om in te voegen en contact te maken. Ze zegt dat als ze eenmaal weet hoe alles werkt, dat het dan minder eng is. Roos ziet er jonger uit dan 19 jaar.

Roos zit netjes rechtop en geeft adequaat antwoorden zonder mijn vragen uit het oog te verliezen. Ze geeft heldere antwoorden en reflecteert als ik doorvraag. Ze begrijpt de uitleg over groepstherapie, heeft geen vragen en vertelt dan over haar individuele therapie bij haar vorige behandelaar die haar was bevallen.

Vroeger wilde Roos nooit bij groepen horen. Op de basisschool was zij geneigd om alleen te spelen. Dit was vooral in de periode van de suïcide van haar broer. Ze heeft die tijd als eenzaam ervaren. Op de middelbare school kreeg Roos wel vriendinnen maar ook toen was ze stil en afwachtend. Nu heeft Roos twee beste vriendinnen en kennissen. Soms gaat ze naar feestjes als ze daarvoor wordt uitgenodigd. Ze vindt het dan spannend om mensen die zij nog niet kent te ontmoeten. Roos heeft in gezelschappen de neiging om met anderen mee te praten. Ze kan soms meeroddelen zonder dat ze het eigenlijk zelf wil. Ze kan zich ook pleasend opstellen en zichzelf verliezen, zo zegt ze.Vroeger was Roos jaloers op de aandacht die haar broer altijd kreeg van haar moeder. Roos was avontuurlijk en kreeg vaak op haar kop. Haar broer niet en ze had het gevoel dat hij werd voorgetrokken. Na zijn overlijden hemelde moeder hem altijd op. Moeder zei: "Angelo was wel behulpzaam, daar kun je een voorbeeld aan nemen". Roos deed haar best om het haar ouders naar de zin te maken. Ook met leeftijdgenoten kan Roos op zoek zijn naar complimenten en bevestiging. Roos zegt dat ze heel bekend is met sterke schuldgevoelens en zorgen voor haar ouders. We spreken over hoe je op de KP sommige problemen van jezelf in het contact met anderen kan tegenkomen. In dit kader vertelt ze over het overlijden van moeder toen zij 17 jaar was en haar lijden onder een diep schuldgevoel ten aanzien van haar. Ze had graag moeder gelukkig willen maken. Vroeger sprak Roos nooit over haarzelf. Bij haar therapie in Haarlem leerde Roos over haarzelf te praten. Nu ziet ze op tegen de KP en twijfelt of ze de intensiteit wel aankan. Ze geeft aan dat ze ook graag dagklinisch zou hebben gezeten. We spreken dan over de Aziatische cultuur waar er in de schaamte en schuldbeleving en loyaliteit veel verbondenheid is met elkaar. Roos vindt dat interessant. We sluiten af met Roos haar toekomstplannen. Ze wil graag de kleinkunstacademie gaan volgen.

WERKHYPOTHESE:

Roos is een jonge vrouw die veel heeft meegemaakt: de suicide van haar broer, moeders pijn en verdriet daaromtrent en op 17-jarige leeftijd het overlijden van haar moeder na een lang ziekbed. Roos werd gedreven door de wens moeder gelukkig te zien. Roos lijkt een sterke behoefte te hebben gehad aan intimiteit en creatieve expressie en vond het het onmogelijk te rivaliseren met haar overleden broer. Ze heeft weinig grip en zicht op de mechanismen die haar inperken. Wel merkt ze dat ze zich ongelukkig voelt onder een sterk schuldgevoel en haar neiging zich aan te passen aan anderen.

Roos is dan ook een geparentificeerde jonge vrouw, die kan vervloeien met anderen en haar eigen ontwikkeling op gaf om zich op anderen te richten. Onderliggend is er een duidelijk behoefte om haar eigen identiteit te ontwikkelen."

Tijdens de lunch was ik nog steeds nogal beduusd van het gesprek.

'Direct' en 'scherp' waren twee woorden die therapeut Merijn perfect omschreven...

Gelukkig was het lunchgezelschap levendig en druk in gesprek, waardoor ik in alle rust kon peinzen over het gesprek en me kon afvragen wat hij over mij zou zeggen tijdens de afstemmingsvergadering dinsdag...

Weekcorvee

...een marteling waarbij alle jongeren de leefgroep moesten schoonmaken, terwijl ik niets mocht doen behalve toekijken. Gelukkig was het nog net wel toegestaan om mijn eigen kamer schoon te maken, dus nam ik ook graag werk uit handen van Lindsay en Katja.

Ik had Kay beloofd dat ik om 13:30 uur bij het linnenhok boven aan het einde van de gang zou zijn. Hij liet zien wat hij precies moest doen, namelijk; linnengoed voor de bedden + handdoeken en washandjes uitdelen en dan aftekenen op een lijst wat en hoeveel hij precies heeft weggeven. Ook moest hij ervoor zorgen dat elke leefgroep handdoeken, theedoeken en vaatdoekjes had + de pantry in de Meepo.

Hij leek het leuk werk te vinden en ik kon het hem geen ongelijk geven na een week lang niets te mogen doen.

Wat ik trouwens totaal niet snapte van mezelf, want thuis had ik er tegenwoordig immers geen problemen mee om niets te doen in het huishouden...

Na het weekcorvee begonnen de commissievergaderingen. Elke commissie kwam op een bepaalde plek bijeen samen met een socio om te vergaderen. Zo zat de Wonen en Vrije tijd Commissie (WVC) in leefgroep 1 en zat de Voedingscommissie in leefgroep 2.

Ik mocht de vergadering van die laatste bijwonen.

Al gauw merkte ik dat de leden ervan er op z'n zachtst gezegd niet veel plezier aan beleefde deel uit te maken van de voedingscommissie. Behalve Linde misschien, maar dat was moeilijk te zeggen aangezien ze elke taak die ze kreeg (zoals corvee of koken) erg serieus leek uit te voeren.

Tijdens deze commissie werd er bijgehouden wat de leefgroepen die week hadden gegeten; of het overeen kwam de voedsel 'schijf van vijf' en werden de taken verdeeld zoals de verslijst bijhouden, inleveren bij de socio's en tot slot de kratten met de bestellingen van de verslijst dat gebracht werd vanuit het hoofdgebouw uitzoeken en uitruimen per leefgroep.

Het punt dat deze vergadering vooral aan de orde was, is dat beide leefgroepen geen vis hadden gegeten die week. Daar zou in ieder geval een punt van gemaakt worden worden tijdens de afdelingsvergadering maandag.

Toen ik hoorde dat de nieuwe KP'ers meestal als eerste in de voedingscommissie terecht komen stond ik zelf nou ook niet bepaald te juichen (al zou ik dat nooit van mijn leven toegeven). En al helemaal niet dat het me bijna weer een beetje deed neigen tot het toch maar niet instemmen met de behandeling a.s. woensdag.

Weekend

Maar eerst nog weekafronding om iets over 14:30 uur. De socio's moesten namelijk eerst nog een inspectie doen boven en in alle leefruimten om te checken of alles wel schoon was gemaakt.

Het bleek zo te zijn dat het doucheputje er nog heel vies uit zag. Of iemand de haren nog even wilde verwijderen.

Het klonk even als een grap, maar aan de boze reacties van de meeste jongeren te merken waren de socio's wel degelijk serieus.

"F*ing Valerie weer zeker!", klaagde Katja. "Volgens mij heeft zij echt standaard een boekje met alle KP-regels in haar handtas die ze 's nachts uit haar hoofd leert. Ze heeft echt altijd weer wat. Godsamme!" En terwijl de socio's samen met (waarschijnlijk Linde) weer boven waren om te checken of de haren al weg waren, volgde er nog een reeks vervloekingen richting Valerie en een indrukwekkende scala aan scheldwoorden.

"Ik snap het niet hoor!", besprak Katja nu met Martijn. "Ze is notabene de jongste socio hier, pas 23 geloof ik. Dan moet je toch juist nog dichter bij de jongeren staan en niet zo'n ontzettende regelt.."

Op dat moment kwamen de socio's weer binnen, waarop Katja in lachen uitbarstte. Martijn, Jim, Britt en Josje waren ook aan het grinniken. De socio's waren zulke uitbarstingen blijkbaar gewend, want ze negeerden het tafereel en verkondigden dat de weekafronding van start kon gaan dankzij Linde.

Met een rood hoofd plofte Linde bij ons neer in de zithoek. Ze leek zich te schamen dat zij het weer had opgeruimd, maar ik had zo'n idee dat dat niet was omdat ze er spijt van had.

"Liiiindeeee!", Katja gaf Linde een kleine por in haar zij. "Waarom doe je toch altijd zoveel, laat het gewoon een keer. Who cares dat er haren in een putje zitten?!"

Linde haalde haar schouders op, maar glimlachte wel lichtjes.

Ik voelde met haar mee. Ik zou ook bang zijn dat de jongeren boos op me zouden worden omdat ik me goed aan de regels wil houden...

Regels breken hoort misschien bij de puberteit en mijn leeftijd, maar het leek wel alsof ik er gewoonweg niet toe in staat was. Behalve dan wanneer ik me depressief voelde en tegen de regels in mezelf wat aan wilde doen en/of tegen mijn ouders of vriendinnen loog zodat ze zich geen zorgen zouden maken.

Daar had Merijn het die middag ook nog over schoot me ineens te binnen! Dat ik zo graag wilde dat ik iets deed wat goed genoeg was voor mijn moeder en dat ik me zo ontzettend schuldig en een slecht mens voelde betreft mijn broers overlijden.

Dat waren blijkbaar de oorzaken: vanaf het overlijden van mijn broer moest ik de perfecte dochter zijn voor mijn ouders om het goed te maken, oftewel; absoluut geen regels breken! Ik moest goed zijn en niet slecht.

Blijkbaar ontstond hier dan ook het zwart-wit denken tussen goed en fout.

"Goed. Weekafronding. Wie wil er beginnen?", vroeg Valerie terwijl ze de groep rondkeek.

"Katja?"

Katja rolde met haar ogen en slaakte een diepe zucht, maar begon te vertellen: "Nou eh... mijn week was oké. Ik voelde me wel weer constant moe. En verder heb ik weinig plannen voor het weekend."

Mijn vermoeden dat Valerie hier geen genoegen mee zou nemen werd bevestigd door een flink aantal 'doorvragen' van haar, maar ook van een paar groepsgenoten. Voor die laatste vond Katja het duidelijk minder erg om vragen te beantwoorden...

Nadat iedereen was geweest, schrok ik van het feit dat het blijkbaar de bedoeling was dat ik ook nog aan de beurt zou komen.

Hortend en stotend kreeg ik eruit dat ik nog geen weekendplannen had en de week intensief vond, maar wel dankbaar was voor de openheid en betrokkenheid van iedereen naar mij als 'nieuwe'.

"Nou groep, die kunnen jullie in jullie zak steken", zei Valerie bemoedigend en terwijl ik even schichtig de groep rondkeek zag ik bij veel jongeren een verlegen glimlach op hun gezicht.

Kwam dat door iets wat ik zei? Cool. Maar het was gewoon de waarheid toch? Iedereen was gewoon heel aardig voor me geweest. Hoewel ik de reactie van de groep niet goed begreep, gaf het mij eigenlijk wel een fijn gevoel dat ik kon zien dat mijn woorden hen iets deed.

Om 15:00 uur was het tijd om naar huis te gaan. Mijn vader kwam me al tegemoet lopen met mijn fiets terwijl ik naar het hek liep. Zodra ik mijn fiets had gestald en mijn tassen in de auto had gegooid, besefte ik me dat ik er voor het eerst sinds een lange tijd een beetje naar uitkeek terug naar huis te gaan. Daar waar ik alleen maar met mijn vader was, mijn eigen kamer had die ik niet hoefde te delen en al die stilte en rust om me heen.

Het zag er naar uit dat het niet makkelijk zou worden om zondagavond weer terug naar de KP te gaan, in m'n eentje, voor de allereerste keer met de trein...